טבע הדברים | תערוכה קבוצתית

אמניות משתתפות: ורד אהרונוביץ, יעלה גצוב, שירה זלוור, אילת כרמי, עינת עריף-גלנטי, דינה שנהב

فيريد أهرانوفيتش, يع جيتسوف, شيرا زالفر, وأيليت كرمي, وعينات عريف جا­نتي, ودينا شينهاف

מביא לאשתי
לגן הבוטני
פרח בר*

ההבחנה המרכזית בין 'טבע' ל'תרבות' בחשיבה המערבית נוגעת בין היתר גם
במחלוקת לגבי הגדרת מהותו של האדם ועיצוב אישיותו. תפיסה אחת רואה באדם
תוצר של הטבע, ולפיה התפתחותו, זהותו ואישיותו מושפעים בעיקר מהביולוגיה
והגנטיקה שלו, ומולה ניצבת עמדה המדגישה את תפקידן הדומיננטי של הסביבה
והתרבות בכינונו של אדם. תערוכה זו עוסקת בשאלת האותנטיות של מה שמוגדר
לרוב כ'טבעי' לעומת ההבניות התרבותיות המנסחות מאפיינים של זהות. שם
התערוכה, 'טבע הדברים', הוא ביטוי המגלם הנחה מוקדמת כי לדברים יש טבע
אפריורי מונוליטי מוצק שניתן להתייחס אליו כאל אקסיומה. מעמדו הבלתי מעורער
של 'הטבעי' נבחן כאן מנקודת מוצא ספקנית.

הגן הבוטני, שבו מוצגת התערוכה, מציע מהלך של ’כליאת‘ הטבע באופן המזמין דיון
וחשיבה על ההבחנה הדיכוטומית המקובלת בין הטבעי למלאכותי, תוך טשטוש
הגבולות המקובלים ביניהם. מחד גיסא מוצגת בו צמחייה 'טבעית' במובנה השגור,
ומאידך גיסא אפשר להגדירה כבעלת אופי מלאכותי, שכן מדובר באוסף צמחי
שנבחר, נאסף, שונע ממרחקים, מוין ומוצג לפי קטגוריות תוך טיפוח יומיומי קפדני.
התערוכה מחדדת את שאלת האותנטיות של הטבע, שהתערערה מלכתחילה על ידי
ניסוחו של הגן כגן מחקרי, ומציגה אותו רק באמצעות דימוייו.

טכניקות אמנותיות שונות ומגוונות משמשות כאן להצגת מופעים סימבוליים
הקשורים ללקסיקון המונחים של הגן. אלה נמתחים אל עבר מחוזות הפנטזיה: שדה
פרחים חושני וססגוני עשוי מקולאז' סינתטי (יעלה גצוב); בריכת מים שחורים
ומתוכה בוקעים פרחים מפלסטיק (דינה שנהב); כנפי ציפור מנייר (אילת כרמי);
ומבקרת צעירה מפיברגלס (ורד אהרונוביץ) מוצגים לצד זרי פרחים משעווה (שירה
זלוור), מפלסטיק ומזבל (עינת עריף- גלנטי), ומציעים למבקרות ולמבקרים בגן מרחב
של חלימה.

הפילוסוף היווני אפלטון טען כי האמנות מסוכנת, משום שהיא מציגה דימוי שקרי,
מתחזה לדברים עצמם, ובכך היא לא רק מתרחקת ממהותם ה'אמיתית' האידאית של
הדברים, אלא גם מחבלת בערכי המוסר, מוליכה שולל.
הטענה כאן הפוכה: בראייתי, הדימוי או המטאפורה נוטלים חלק בשיח התרבות
המזהה עצמו בריש גלי כמחוז לחשיבה על אודות הדברים ממרחק, דווקא בעקבות
הזרתם. למעשה, במובן זה הדימויים האמנותיים הם אלה המאפשרים התבוננות,
התקרבות אינטימית מחודשת אל הוויית הדברים, אל העולם.

* נכתב על ידי נעם גבע, פורסם באתר 'הייקו ליום'.

أجلب لزوجتي
حديقة النباتات
ورد بري*

ً يتعلق التمييز الرئيسي بين "الطبيعة" و"الثقافة" في التفكير الغربي أيضا، من بين أمور
أخرى، الجدل حول تعريف جوهر انسان وتشكيل شخصيته. يرى أحد وجهات النظر
الشخص على أنه نتاج الطبيعة، حيث يتأثر تطوره وهويته وشخصيته بشكل أساسي
ً ببيولوجيته وعلم الوراثة، ويقف أمامه موقفا يؤكد الدور المهيمن للبيئة والثقافة في
عرف غالبًا بأنه "طبيعي" مقارنة
تكوين الشخص. يتناول هذا المعرض مسألة أصالة ما يُ ©
بالمنشآت الثقافية التي تعبر عن خصائص الهوية. اسم المعرض، "طبيعة ا±شياء"، عبارة
تجسد ا³فتراض المسبق بأن ا±شياء لها طبيعة متجانسة بداهة يمكن التعامل معها
على أنها بديهية. يتم فحص حالة "الطبيعي" التي ³ جدال فيها هنا من نقطة البداية
المتشككة.
توفر الحديقة النباتية التي يُعرض فيها المعرض عملية ’تغليف‘ للطبيعة بطريقة تدعو إلى
المناقشة والتفكير في التمييز الثنائي المقبول بين الطبيعي والمصطنع، مع طمس
الحدود المقبولة بينهما. من ناحية، فإنه يقدم نباتات "طبيعية" بالمعنى السليم، ومن
ناحية أخرى، يمكن تعريفه على أنه ذو طبيعة مصطنعة، ±نه مجموعة نباتية يتم انتقاؤها
ً وجمعها ونقلها من مسافات طويلة وفرزها. ويتم عرضها وفقا للفئات ذات الزراعة
اليومية الصارمة.
يشحذ المعرض مسألة أصالة الطبيعة، التي تم تقويضها منذ البداية من خÁل تشكيل
الحديقة كحديقة بحثية، و³ يعرضها إ³ من خÁل صورها.
ُستخدم هنا تقنيات فنية مختلفة لتقديم عروض رمزية تتعلق بمفردات مصطلحات
ت
الحديقة. تمتد هذه إلى عوالم الخيال. يتم تقديم حقل حسي وملون من الزهور
المصنوعة من الكو³ج الصناعي (يعÁ غتسوب); وبركة من المياه السوداء تنبثق منها
أزهار بÁستيكية (دينا شنهاب); وأجنحة الطيور الورقية (إيÁت كرمي); وزائر شاب من
ا±لياف الزجاجية (فيريد أهارونوفيتش) باقات الشمع (شيرا زالفر), المصنوعة من
البÁستيك والقمامة (عينات عريف جÁنتي), وتتيح لزوار الحديقة مساحة لÄحÁم.
ادعى الفيلسوف اليوناني أفÁطون بأن الفن خطير ±نه يقدم صورة خاطئة، ويتظاهر بأنه
ا±شياء نفسها. من خÁل القيام بذلك، فهو ³ ينأى بنفسه فقط عن الجوهر ا±يديولوجي
ً "الحقيقي" لÄشياء، حسب قوله ولكنه أيضا يخرب القيم ا±خÁقية، وتضلل.
إن الحجة هنا هي عكس ذلك: وفق رأيي، الصورة أو ا³ستعارة تشارك في الخطاب
ّ الثقافي الذي يعرف نفسه مع ريش غالي كمنطقة للتفكير في ا±شياء عن بعد، على وجه
التحديد بسبب اغترابهم. في الواقع، بهذا المعنى، الصور الفنية هي تلك التي تسمح
بالمÁحظة، وهو نهج حميم متجدد لوجود ا±شياء، للعالم.
الفنانات المشاركات: فيريد أهارونوفيتش، يعÁ غتسوب، شيرا زالفر، إيÁت كرمي، عينات
عريف جÁنتي، دينا شنهاب.

* بقلم نوعام جيفا ونشر على موقع "هايكو ليوم".

אוצרת: נטע גל-עצמון

ניהול ואוצרות ראשית: גבי המבורג-פימה

פתיחה: שישי, 31.03.2023 בשעה 11
נעילה: חמישי, 22.06.2023